Warto wiedzieć

Praca na wysokości, roboty budowlane

Prace prowadzone na wysokości należą do szczególnego rodzaju prac budowlanych.
Wykonawca przed przystąpieniem do wykonywanych robót jest obowiązany opracować instrukcję bezpiecznego ich wykonywania i zaznajomić z nią pracowników w zakresie wykonywanych przez nich robót.
Instrukcja powinna określać (Ustawa z dnia 7 lipca 1994r, - Prawo Budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2006r., Nr 156,poz. 1118 z późn. zm.):

1. Sposób zapobiegania zagrożeniom związanym z wykonywaniem robót budowlanych ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki robót budowlanych:

• których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególne wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemia lub upadku z wysokości,
• przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi,
• stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym,
• prowadzonych w  pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych,
• stwarzających ryzyko utonięcia pracowników,
• prowadzonych w studniach, pod ziemia i tunelach,
• wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych,
• wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzana ze sprężonego powietrza,
• wymagających użycia materiałów wybuchowych,
• prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych

2. Sposób postępowania w przypadku wystąpienia tych zagrożeń.

Dachy i tarasy, a także zagłębienia przy ścianach zewnętrznych budynku powinny mieć odprowadzenie wody opadowej do wyodrębnionej kanalizacji deszczowej lub kanalizacji ogólnospławnej. Na dachu o spadku ponad 10% powinny być zamocowane stałe uchwyty dla lin bezpieczeństwa lub bariery ochronne nad dolna krawędzią dachu. Obciążanie stropów i dachów ponad ich wytrzymałość jest zabronione.

Oprócz instrukcji bezpiecznego wykonywania robót budowlanych powinien być opracowany plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia  - BIOZ (Ustawa z dnia 7 lipca 1994r, - Prawo Budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2006r., Nr 156,poz. 1118 z późn. zm.).

BIOZ – Kierownik budowy jest zobowiązany sporządzić lub zapewnić sporządzenie przed rozpoczęciem budowy, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki wykonywania robót budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji przemysłowej.

Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ) sporządza się jeżeli:

a) w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden z rodzajów robót budowlanych wymienionych w art. 21a ust. 2 z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane, lub

b) wykonywane roboty budowlane maja trwać dłużej niż 30 dni roboczych lub pracochłonność wykonywanych robót przekraczać będzie 500 osobodni.

W planie należy uwzględnić specyfikę robót budowlanych:

• których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególne wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przyspania ziemia lub upadku z wysokości,
• przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi,
• stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym,
• prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych,
• stwarzających ryzyko utonięcia pracowników,
• prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach,
• wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza,
• wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych,
• wymagających użycia materiałów wybuchowych,
• prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych.

Prace na wysokości

Praca na wysokości to praca wykonywana na powierzchni znajdującej się  wysokości co najmniej 1,0 metra nad poziomem podłogi lub ziemi.

Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:

- osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5metra pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi,
- wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem
z wysokości.

• Na powierzchniach wzniesionych na wysokości powyżej 1,0 metra nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywana pracą mogą przebywać pracownicy lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 metra i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 metra. Pomiędzy poręczą a krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.
• Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
• Przy pracach na drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 metrów nad poziomem podłogi lub ziemi niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej niewymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości należy zapewnić, aby:
  
  a) Drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidzianą zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenia
  
  b) Pomost roboczy spełniał następujące wymagania:
  
  - powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów,
  
  - podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu
  
  - w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia.

Prace wykonywane na wysokości powyżej 2 m od terenu zewnętrznego lub podłogi w pomieszczeniu zamkniętym, szczególnie prace na rusztowaniach, pomostach, podestach, słupach, masztach, konstrukcjach budowlanych, stropach, klamrach itp. wymagają także obarierowania zgodnie z § 15 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r, w sprawie bhp podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401).Jeżeli roboty te wykonywane są przejściowo lub ich charakter uniemożliwia zastosowanie zabezpieczenia w postaci bariery ochronnej, należy wprowadzić inne, skuteczne zabezpieczenie pracowników przed upadkiem.

Podstawowe zasady bezpieczeństwa przy pracach na wysokości:

• Osoby przebywające na stanowiskach pracy, znajdujące się na wysokości co najmniej 1 m od poziomu podłogi lub ziemi, powinny być zabezpieczone przed upadkiem z wysokości w sposób, o którym mowa w § 15 ust.2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r, w sprawie bhp podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401). Przepis ten stosuje się także do przejść i dojść do tych stanowisk oraz do klatek schodowych. (poręcz ochronna na wys.1,1m oraz deska krawężnikowa  o wys.0,15m)
• Otwory w stropach, na których prowadzone są roboty lub do których możliwy jest dostęp ludzi, należy zabezpieczyć przed możliwością wypadnięcia lub odgrodzić balustradą, o wysokości 1,1m.
• Pomosty robocze wykonane z desek lub bali powinny być dostosowane do zaprojektowanego obciążenia, szczelne i zabezpieczone przed zmianą położenia.

Hałas i środki ochrony słuchu

Hałas należy do najczęściej spotykanych czynników szkodliwych. Mówi się, że hałas przyczyną około 10% wszystkich chorób zawodowych. Polska Norma definiuje hałas jako dźwięk o dowolnym charakterze akustycznym, niepożądanym w danych warunkach, przez daną osobę.

Źródła hałasu: hałas wywoływany przez maszyny i urządzenia o napędzie pneumatycznym., mechanicznym, elektrycznym (hałas mechaniczny), ruch gazów i cieczy w rurociągach i wentylatorach (hałas hydrodynamiczny i aerodynamiczny), kruszenie, łamanie – hałas powodowany zmianą spójności materiału (hałas technologiczny).

Szkodliwe lub uciążliwe skutki hałasu na organizm człowieka zależą od: poziomu ekspozycji, natężenia hałasu, rodzaju źródeł hałasu, oraz od relacji między człowiekiem i źródłem hałasu.

Często nie pamiętamy, iż człowiek poddany działaniu hałasu o stosunkowo niewielkiej intensywności na poziomie 78-85 dB lecz w dłuższym okresie czasu (np. kilka lat) traci w sposób zauważalny słuch. Co więcej, oprócz trwałego uszkodzenia słuchu, osoba taka jest narażona na rozwój chorób o podłożu nerwicowym.

Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży: powyżej 65 dB (poziom ekspozycji w ciągu 8 godzinnego dnia pracy) i 110 dB przy maksymalnym poziomie dźwięku.

Dopuszczalne wartości hałasu (poziom ekspozycji) nie powinny być większe niż 85 dB. Powyżej tej wartości jest obowiązek stosowania ochrony słuchu. Przy wartości hałasu na poziomie 80 dB pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikom ochronniki słuchu, jednak ich stosowanie jest dobrowolne.

Istnieją pewne rodzaje prac, których wykonywanie zobowiązuje pracowników do stosowania ochrony słuchu: prace przy użyciu narzędzi pneumatycznych, prace obsługi naziemnej na lotniskach, prace przy wbijaniu pali, cięcie przy użyciu piły tarczowej lub pilarki z piła łańcuchową, prace związane z obsługą prac do metalu.

Środki ochrony słuchu dzielimy na: wkładki przeciwhałasowe, nauszniki przeciwhałasowe (słuchawki przeciwhałasowe), ochronniki słuchu z aktywną redukcja hałasu, hełmy przeciwhałasowe, ochronniki słuchu o regulowanym tłumieniu. Typ ochronników słuchu powinien uwzględniać zarówno ich właściwości ochronne, a także małą uciążliwość ich stosowania.

Pyły w środowisku pracy

Praca w zapyleniu spotykana jest na najróżniejszych stanowiskach pracy. Na zapylenie narażeni są między innymi pracownicy firm: produkcyjnych, spożywczych, budowlanych, transportowych, z sektora energetycznego (np. górnicy) czy usługowych. Pyłem określamy zjawisko fizyczne stanowiące zbiór cząstek stałych, o wymiarach poniżej 300 mikrometrów. Wpływ pyłów przemysłowych na organizm człowieka jest wielce niekorzystny. W zależności od tego, w jaki sposób pyły oddziaływują na organizm ludzki, możemy je podzielić na : drażniące, alergiczne, toksyczne, pylicotwórcze czy rakotwórcze.

Szkodliwość działania pyłów na organizm człowieka zależy od wielu czynników. Elementy, które pozwalają określić to w wymierny sposób są następujące: czas ekspozycji, stężenie w powietrzu, rozpuszczalność pyłu w cieczach ustrojowych, rodzaj pyłu i wielkość poszczególnych cząstek oraz kształt cząstek pyłu (kształty obłe, ostre lub włókna). Podczas szkoleń oraz codziennego nadzoru BHP w różnych firmach specjaliści www.bhplublin.pl wielokrotnie przypominają, iż Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (zwane w skrócie NDS) stanowi podstawę do oceny szkodliwości narażenia na działanie pyłów. Mówiąc o Najwyższym Dopuszczalnym Stężeniu pyłów przemysłowych – pamiętamy, że wartości te określane są w miligramach w metrze sześciennym powietrza (mg/m3), natomiast włókna - ich ilość w centymetrze sześciennym. NDS dla pyłów przemysłowych dotyczy całkowitych stężeń pyłu, także stężeń frakcji respirabilnych oraz ilości włókien powyżej 5 mikrometrów. Pył respirabilny to ilość wdychanego pyłu, jaki dociera do bezrzęskowej części dróg oddechowych.

W celu określenia stopnia narażenia człowieka na działanie pyłów należy wykonać badania laboratoryjne. Próbki powietrza zawierającego pyły są pobierane w standardowych warunkach pracy, typowych dla danego procesu pracy. Inną stosowaną metoda jest ciągłe pobieranie próbek powietrza poprzez dozymetry, w które są wyposażeni pracownicy. W celu ochrony pracowników przed nadmiernym zapyleniem stosowane są środki ochrony zbiorowej (mają one priorytet), a gdy nie można z różnych względów zastosować ich – wtedy wyposaża się pracowników w środki ochrony indywidualnej.

Dobrą praktyką promowaną w czasie szkoleń organizowanych przez www.bhplublin.pl jest stosowanie środków ochrony osobistej wszędzie tam, gdzie występuje zapylenie środowiska pracy, bez względu na konkretne wartości. Rozsądnie postępują pracownicy budowlani stosując np. maski ochronne przy takich pracach jak szlifowanie czy cięcie betonu.

Również w codziennym życiu coraz część społeczeństwa odczuwa niekorzystne oddziaływanie pyłów na ludzki organizm. Zdarza się, że kichamy sprzątając zakurzone pomieszczenia, czy skarżymy się na swędzenie lub łzawienie oczu. Kurz, a ściślej mówiąc roztocza kurzu domowego (ich odchody) są niejednokrotni silnym alergenem.

Wentylacja pomieszczeń pracy

Prowadząc szkolenia okresowe bhp często jesteśmy proszeni o szersze omówienie tematów związanych z wentylacją pomieszczeń przeznaczonych do pracy. Co do zasady, pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia wentylacji pomieszczeń pracy. Oznacza to wymianę powietrza w pomieszczeniu albo jego części, która ma na celu usunięcie zużytego i zanieczyszczonego powietrza oraz wprowadzenia do pomieszczenia świeżego powietrza z zewnątrz.  Za taką wymianę odpowiedzialna jest wentylacja naturalna lub/i wentylacja mechaniczna. Wentylację mechaniczna lub grawitacyjną należy zapewnić: w pomieszczeniach bez otwieranych okien, w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz w innych pomieszczeniach, gdzie ze względów zdrowotnych, technologicznych lub ze względów bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza. W pomieszczeniach produkcyjnych i budynkach użyteczności publicznej instalacja wentylacji mechanicznej powinna zapewniać możliwość ograniczenia intensywności działania lub jej czasowego wyłączenia poza okresem użytkowania pomieszczeń. Jednakże należy zachować normalne parametry pracy wentylacji przez co najmniej jedną godzinę przed oraz po użytkowaniu pomieszczeń. Inspektorzy BHP LUBLIN.pl podkreślają, że w przypadku występowania zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia lub źródeł pary wodnej, należy zapewnić stałą wentylację, co najmniej półkrotną wymianę powietrza w okresie przerw w ich wykorzystywaniu. Należy przyjąć do obliczania wentylowanej kubatury nominalną wysokość pomieszczeń, lecz nie większa niż cztery metry, albo zapewnić okresowa wymianę powietrza sterowaną poziomem stężenia zanieczyszczeń.